EDİTÖR’DEN

Nail AYTAR

Muhacerrette yaşağan er bir insan asılında eki dünya arasında şaşmalap qala. Bir kişi öz vatanını, tuvğan yerini, ne içün taşlap keter yada taşlamağa mecbur qalır? Bu meselenin sosyal, iktisadiy, psikolojik yanları mıtlaq bardır lâkin yañı ketken yerge tamır salıp çeçek açması da qıyın iştir. Bir yaqtan keçmişi, medeniyeti, tili, adet-ananeleri ile yaşamaq istep başqa bir yaqtan ise alışqan olmağanı yañı yañı şeylerni hayatına kirsetir. Qırımtatar milleti de bu cietten sıqıntılar çekken milletlerniñ başında kele. Ruslarnıñ 1783 yılında Qırımnı basıp alması neticesinde topraqlarını coyğan milletimiz zaman içinde dalğa dalğa öz vatanını taşlap çevre çet memleketlerge ketkenler. Türkiye, Romanya, Bulğaristan o vaqıtlar Osmanlı toprağı olğan yerler vatandaşlarımızın diasporası olğan. Bu yañı yerlerde 2-3 nesil belkim de daa çoq olmasına rağmen vatandaşlarımız içbir vaqıt Qırımtatar olğanını asla unutmağan ve unutacaqqa da oşamay. 18 Mayıs 1944 yılında  sürgün etilgen milletimiz 1989 yılından soñra öz vatanına qaytıp keldi ve yañı baştan er bir şeyni tiklemege tırışa.

Bu kelingen noqtadan soñ ne yapmaq kerek. Milletimiz coyulup ketmeden bir millet olaraq nasıl yaşap keter. Bularğa baqmaq kerek. Qırımda yaşağan vatandaşımız Türkiyede yada Dobrucada yaşağan vatandaşından-milletdaşından özünü ayrı ğayrı körmemek kerek. Bir ve bütün olğanımız sürece bizim sırtımız yerge kelmez. Qırımda yapılması kerek olğan işler içün Qırımtatar Milliy Meclisinin yolbaşçılığında çalışmamız, teşkillengen olabilmemiz birinci şarttır. Meclisi tanımayım men, öz başıma iş yasarım dep aytmaq bizni bu alğa tüşürgenlernin ötmegine may yaqmaqtan başqa bir manağa kelmey. Farqlı farqlı siyasiy fikirlerimiz tabiy ki olacaqtır ve olmalıdır da. Lâkin ayaq tirep ille de men demek, milletke zarar berir.

Qırımda şimdi bizim 15 dane olğan Milliy Mekteb sayısını 150 yapmaq kerekmiz. Bu Milli Mekteplerniñ  maarif seviyesini yükseltmek içün hem malzeme, bina kibi donanımını en kalitelisinden yapmaq daha sonra ise ocalarımıznıñ bilgi ve körgülerini arttırmamız şarttır. Milli Mekteplerge kelmeden evvel bala bağçalarından başlamaq kiçkene balalarımıznıñ ana tillerini öğretmemiz şarttır. Bu mealde Qırımtatar yaşağan er bir mahallede, köyde, şeerde mıtlaq Qırımtatar ocalarnıñ çalışacağı “Bala Bağçaları” qurmamız kerek. Qırımtatarca eğitimini ilk seviyelerde alğan balanın daa sonraları Rusça oğrenüvünde bir mahsur olmaz. Bu qonuda Qırımtatar ailelerinde dikkat etmeleri kerek olğan noktalar bar. Aile arasında mıtlaqa öz tilimizde laf etip Qırımtatar gazetasını, radyosunu, televizyonunu takip etmelimiz. Maarif işleri bizim ilk birinci işimizdir. İnsanlar yahşı yaman bir şeyler kiyer ve qarnını toydırır ama cail qalğan bir millet içbir şey yapamaz. Biz İsmail Bey Gaspralının torunları maarif qonusunda da en birinci olmaq mecburiyetindemiz.

Bir Rus gibi yaşap men Qırımtatarım demek, manasızdır. Qırımtatar milleti öz tilinde, kültürasınen, İslam dini prensibinde yaşap ketmelidir. Bizni Qırımtatar yapqan şeyler bir bir coyulup ketse Qırımtatar olmamızın bir manası barmı? Bu aytqan şeylerinin qıyın olğanını bilem, bu işlerni yasamaq içün para kerek - para degen sesleri de işitemen amma bu işin başqa yolu da yoq. Bu noqtada er bir Qırımtatar bu meselenin bir qıyısından köşesinden tutmalıdır. Qırımtatarları modern milletler seviyesinde, öz toprağında, öz tilinde, öz kulturasında var olacaqtır ve olmalıdır.